Chỉ riêng năm 2021, Chile đã nhập khẩu hơn 700.000 tấn quần áo mới và cũ, với trọng lượng tương đương 70 tòa tháp Eiffel. Thay vì là những sa mạc nắng gắt với cát vàng, xa xa, người ta trông thấy những ngụn quần áo chất cao như núi, che phủ khắp sa mạc Atacama. Do vậy, để chấm dứt sự bành trướng của rác thải thời trang, những “nghệ nhân” lựa chọn việc biến hiện thực lãng phí ấy thành những cơ hội để đời.

Những trang phục lỗi mốt, thừa thãi hay không thể custom lại sẽ được đưa đến đâu? Nói cách khác, đâu là điểm đến cuối cùng của chúng khi bị thải bỏ? 

Đó là sa mạc Atacama ở Chile xa xôi, nơi được mệnh danh là đế chế của rác thải thời trang. Những bộ trang phục “quá lứa lỡ thì” hay không kích thích được sức mua từ cộng đồng sẽ kết thúc vòng đời của chúng tại sa mạc khô cằn nhất thế giới. Hằng năm, có khoảng  khoảng 59.000 tấn quần áo được chuyển đến cảng ở Chile, trong đó, 39.000 tấn quần áo cũ và quần áo ế, thậm chí còn nguyên nhãn mác từ khắp nơi trên thế giới đổ về bãi thải sa mạc Atacama. Số khác trải dài ngút tầm mắt ở ngoại ô Alto Hospicio, một thành phố chật chội với 130.000 cư dân của Chile. Len lỏi trong những khe núi hẹp, hàng đống quần jean cùng áo khoác bạc màu được chất cao chót vót cùng ngọn núi áo khoác lông thú lớn, lẫn với vô vàn chai nhựa, túi nylon và các loại rác thải khó phân hủy khác. Nhiều người lựa chọn đốt sạch chúng để tiêu hủy rác thải quần áo khỏi sa mạc Atacama, hay ít nhất là để giảm lượng rác thải đang sinh sôi nảy nở ở khu vực này. Những ngọn lửa “mới” trông hệt như miệng núi lửa phun trào, với quần áo cháy âm ỉ dưới cát, thoát ra khói đầy hóa chất từ vật liệu tổng hợp. Thế nhưng, vài năm sau trận hỏa hoạn thiêu rụi đống quần áo cũ khổng lồ ở ngoại ô Alto Hospicio, người ta vẫn còn tìm thấy dấu vết của tro tàn chưa được phân hủy dưới lớp đất khô cằn của sa mạc. Dù đã nỗ lực để xóa sổ sự tồn tại của những bãi rác thời trang thế kỷ, dấu vết và ảnh hưởng của chúng không hề bị mất đi.

Khu vực này dường như bị bỏ quên vĩnh viễn, nhưng đó cũng là nơi viết nên những câu chuyện mới – những câu chuyện thấm đẫm tính sáng tạo, sự kiên cường, khả năng lãnh đạo và niềm đam mê, có khả năng thay đổi câu chuyện ảm đạm. Đó là khi mà “cuộc trinh thám” ở “nghĩa địa” thời trang nhanh lớn nhất thế giới được khởi xướng bởi những nhà thám hiểm đam mê thời trang. Họ là 44 nghệ nhân và nhà thiết kế Chile tham gia thử thách “Runway Fashion Design” với nguyên vật liệu không gì khác hơn là những phế liệu, những bộ quần áo cũ kỹ, nhàu nát, bám đầy cát bụi bị vứt xó trên sa mạc. Các nhà thiết kế được phép tái sử dụng quần áo từ các bãi dệt ở vùng Tarapacá, thổi vào chúng một sức sống hoàn toàn mới, với những thông điệp tích cực hơn về bộ sưu tập thời trang bền vững. 

Chương trình Runway Fashion Design là chương trình được thai nghén bởi Johana Fernández, một kỹ sư thương mại tốt nghiệp trong ngành công nghiệp thời trang và truyền lĩnh vực truyền thông thời trang xa xỉ. Sứ mệnh của Runway Fashion Design (RFD) chỉ hướng đến mục mục tiêu duy nhất là biến những thách thức ở hiện tại thành cơ hội màu nhiệm để tái sinh. “Chúng tôi về tính tuần hoàn, thách thức các chuẩn mực thông thường bằng cách biến chất thải dệt may thành nguyên liệu thô để tạo ra các bộ sưu tập thời trang bền vững. Phối hợp với các nhà thiết kế sáng tạo, chúng tôi tìm cách đưa vải tái chế vào cuộc sống và tạo ra những tác phẩm độc đáo kể những câu chuyện về sự sáng tạo và trách nhiệm với môi trường.” Mong muốn của Johana là kết nối được giá trị đạo đức và đam mê sáng tạo của nhà thiết kế và nghệ nhân, hay chỉ đơn thuần là những người yêu thích thời trang để tạo nên bộ sưu tập độc đáo nhất, nhưng cũng nhân văn nhất; đồng thời khao khát nối liền giữa truyền thống thủ công phong phú của địa phương với xu hướng thời trang bền vững toàn cầu. “RFD Tarapacá Circular and Sustainable” bao gồm mạng lưới đào tạo nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững và sáng tạo trong lĩnh vực thời trang ở vùng Tarapacá. Chương trình này nổi bật bởi cách tiếp cận trực tiếp và kết hợp, kết hợp các hoạt động được thực hiện thực tế và ảo, thúc đẩy sự phát triển cả về nghệ thuật và thương mại của người tham gia, từ đó góp phần phát triển bền vững và có ý thức trong lĩnh vực thời trang ở vùng Tarapacá.

Nhiều nghệ nhân và nhà thiết kế đã làm việc theo từng nhóm nhỏ để biến rác thải dệt may thành bộ sưu tập thời trang mang tính độc bản, như một cách thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn. Trong hơn ba tháng, họ đã giải cứu được khoảng 242kg quần áo từ bãi rác dệt may khổng lồ, thay đổi một chút diện mạo cho chúng để sẵn sàng chuyển thành những mẫu thời trang mới. RFD cũng đã ghi lại rất nhiều con số ấn tượng, như 100 trang phục trình diễn, 10 sàn trình diễn catwalk, 1500 người tham dự catwalk, 2200 lượt xem phát sóng trực tuyến hay 2.228.038 thành tích trong việc phổ biến chương trình trên các phương tiện truyền thông.

Buổi giới thiệu những bộ sưu tập tái chế sẽ diễn ra dưới hình thức sàn catwalk quốc tế vào ngày 12 tháng 4 tại bãi biển Cavancha, trên bờ biển của xã Iquique, Chile. Hệt như một cuộc thi quốc tế chuyên nghiệp, công bằng và minh bạch, Runway Fashion Design Challenge còn có sự góp mặt của các chuyên gia, ban giám khảo trong nước và quốc tế bao gồm Ágatha ruiz De La Prada – nhà thiết kế thời trang người Tây Ban Nha, Jesús Reyes – CEO của CoolHunting Madrid, NTK Juan Carlos Mesa, cùng với bốn chuyên gia quốc gia, giám đốc chương trình Johana Fernández; nhà thiết kế Cris Miranda và Lupe Gajardo; giám đốc tuần lễ thời trang Andes – Leti Faviani và nhà sinh vật học biển Paola Belson, sẽ chịu trách nhiệm lựa chọn bộ đôi chiến thắng. Những người chiến thắng sẽ trình diễn những đề xuất của họ tại tuần lễ thời trang Andes, ở Santiago de Chile, và những bộ sưu tập đẹp nhất sẽ có cơ hội được bán trên các nền tảng quốc tế.

Về phần mình, giám đốc Johana Fernández chỉ ra tầm quan trọng của chương trình bền vững và các hoạt động thiết thực như việc đi đến các bãi rác thời trang để giải cứu các mặt hàng may mặc nhằm tạo ra các bộ sưu tập. “Bên cạnh những trang phục cũ nát, những người tham gia đã tìm thấy những bộ quần áo còn mới tốt, gần như chưa mặc lần nào, thậm chí chúng còn chưa được gỡ tag để chính thức được sở hữu bởi một ai đó. Những bộ quần áo bị bỏ rơi trên sa mạc không bao giờ được bán, hay tìm được một người chủ nào trên hành tinh này. RFD giải quyết một phần vấn đề, mang lại giá trị mới cho những bộ quần áo này thông qua sự sáng tạo, tạo nên một bộ sưu tập đẳng cấp”, Fernández nói. Sự ra đời của chương trình Runway Fashion Design Challenge và nỗ lực của Johana là minh chứng cho hiện thực hóa tầm nhìn về một khung cảnh đáng khích lệ hơn những gì truyền thông thường cho chúng ta thấy.

Cùng điểm qua một số bộ sưu tập tái chế chiến thắng ở cuộc thi, với những thông điệp ý nghĩa về bền vững và môi trường.

Hạng nhất: WUARMI PACHA

Sự kỳ diệu của nhiều màu sắc và sự phong phú của hệ động vật trong khu vực đã trở nên sống động trên sàn catwalk RFD Tarapacá Thông tư và Bền vững 2024.

Sự kết hợp giữa văn hóa Aymara và sự sáng tạo của nhà thiết kế Fabiola đã đưa chúng tôi vào cuộc hành trình đến với bản chất cốt lõi của Tarapacá.

Khám phá vẻ đẹp và sự đa dạng của khu vực của chúng tôi thông qua bộ sưu tập độc đáo này!

Hạng nhì: ATACAMA

BST “Atacama”, sản phẩm của nhà thiết kế María Andreina Ovalles Pérez và nghệ nhân tài năng Aracely Muñoz Parra được hoàn thiện tỉ mỉ. Bộ sưu tập này ghi lại vẻ đẹp rộng lớn và sự đa dạng đáng kinh ngạc của sa mạc Atacama ở Chile. Lấy cảm hứng từ một trong những nơi khô cằn nhất thế giới, mỗi thiết kế bikini đều phản ánh bảng màu và họa tiết của sa mạc.

Có thể hình dung các tông màu đất và ấm áp, từ màu be dịu đến nâu đậm, cam cháy cho đến xanh da trời thuần khiết.

Mỗi tác phẩm đều gợi lên sự ấm áp của mặt trời và sự trù phú của trái đất!

Hạng ba: CONSECHANDO FLORES, ROMPIENDIO CADENAS

“Consechando Flores, Rompiendio Cadenas” đánh dấu cho sức sáng tạo vượt thời gian của nhà thiết kế Francisca Gajardo và nghệ nhân Angela Astudillo Diaz.

Bộ sưu tập này được tạo ra như một tiếng vang của hy vọng ở sa mạc Atacama rộng lớn, lấy cảm hứng từ cuộc đấu tranh và tái sinh trước sự tàn phá của ô nhiễm dệt may toàn cầu. Các thiết kế của nó phản ánh sức mạnh của những bông hoa mọc lên trong khung cảnh khô cằn này.

Từ sự chuyển đổi từ hồng và trắng sang đỏ và đen, với sự trung gian của các màu pastel như hồng, hoa cà và xanh nhạt, mỗi tác phẩm kể một câu chuyện về khả năng phục hồi và đổi mới.

Nguồn: Fashion United, Runway Fashion Design, Patagonia

—

A WAY TO GREEN OFFICIAL là không gian nghiên cứu-sáng tạo, tập huấn, tài trợ và đồng hành cùng các tổ chức/dự án thúc đẩy phát triển bền vững ở Việt Nam.